Ik betaal anaal mijn doctoraal

Oh, wat klinkt het mooi! Het nieuwe regeerakkoord is een feest om te lezen. Woorden als ‘kwaliteitsimpulsen’ en ‘Nederlandse toppers’ dansen over de bladzijden. Goed, soms staan er dingen in die niet bepaald duidelijk maken wat er gaat gebeuren (‘op kwaliteit gerichte bekostiging’?), maar dat wordt goed gemaakt doordat er ook dingen worden genoemd die we al wisten, zoals dat er een basisbeurs bestaat voor de bachelorfase. Deze beurs verdwijnt dan wel in de Masterfase, maar dat wordt wel heel lief aan ons ‘gevraagd’. We mogen een ‘investering doen in onze eigen toekomst’.

Dit artikel verscheen onlangs in Krantje Boord Nr. 3 oktober 2010

door Jilles Mast

Ondanks de mooie taal is zo’n beetje elke organisatie die iets te maken heeft met onderwijs tegen de plannen van het Kabinet Rutte. De studentenvakbond LSVB, de FNV en CNV, de HBO-raad en de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse universiteiten om er maar een paar te noemen. Zelfs bestuursvoorzitter Yvonne van Rooy schijnt te hebben getwijfeld hoe zij moest stemmen op het CDA-congres.
De meest zichtbare en directe bezuiniging op onderwijs is het afschaffen van de studiefinanciering voor de Master. Studenten moeten deze in de toekomst zelf betalen, maar ze kunnen wel geld lenen om dat te doen. Het geld dat hierdoor vrij komt zal ‘geleidelijk’ weer in onderwijs worden geïnvesteerd.
Studiefinanciering is voor het nieuwe kabinet iets asociaals. De 11.000 euro die de overheid per jaar voor één student betaalt, komt namelijk van belastinginkomsten en dus, zoals Bas Jacobs ons weet te vertellen, ‘draait de niet-gestudeerde belastingbetaler op voor subsidies aan zuipende korpsballen’ -het imagoprobleem van studenten in een notendop. Opvallend genoeg is het een rapport van het ministerie van Onderwijs dat deze redenering weerlegt. Volgens dit rapport levert een afgestudeerde student de samenleving namelijk naar verloop van tijd meer op dan ze heeft gekost. Hoger opgeleiden vinden namelijk makkelijker een baan en betalen meer belasting.
Studiefinanciering is dus niet zo asociaal als het lijkt, en heeft veel gedaan om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs te verbeteren. De plannen voor het hoger onderwijs zoals ze nu zijn werken juist mensen met een laag inkomen tegen, zoals zo ongeveer alles wat dit kabinet doet, en beperken de toegang tot de academie. We kunnen dus met een gerust hart zeggen dat het kabinetsbeleid asociaal is en gericht op korte termijn winsten.
Er wordt gezegd dat de bezuinigingen noodzakelijk zijn en dat iedereen, sommige wat meer dan anderen, hierdoor geraakt wordt. Hier moeten we ons niet door laten misleiden. De richting waarin de bezuinigingen het onderwijs sturen zijn namelijk al lang voor de crisis ingezet. Deze bezuinigingsronde is niet meer dan een excuus, waardoor het beleid versneld doorgevoerd kan worden.
Neo-liberale onderwijshervormingen, die in gang zijn gezet tijdens het Bologna-proces, bedreigen de toegankelijkheid, de kwaliteit en onafhankelijkheid van het hoger onderwijs al jaren. Wat begon met een invoering van het Bachelor-Master systeem, zogenaamd om de mobiliteit van studenten te verbeteren, is nu de ideale manier gebleken om te kunnen beginnen met het uitfaseren van de studiefinanciering. Het stimuleren van investeringen uit het bedrijfsleven in het hoger onderwijs, dat meerdere keren expliciet wordt vermeld in het nieuwe regeerakkoord, zijn een reëel gevaar voor de onafhankelijkheid van het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek (zie ook onze website).

We kunnen dus met een gerust hart zeggen dat het kabinetsbeleid asociaal is en gericht op korte termijn winsten

Het onderwijs in Nederland is gelukkig nog niet zo slecht dat we hier niet langer kritisch over na kunnen denken, maar we beginnen wel verdacht veel op de kikker te lijken die in een pan met water langzaam dood wordt gekookt.