‘Ik heb toch niets te verbergen’
Verregaande privacyschending in Nederland
door Joska Ottjes

Voor een zogenaamde verhoging van de veiligheid in Nederland moeten we het allemaal maar slikken, steeds verdergaande maatregelen die onze privacy volledig teniet doen.

Dit artikel verschijnt in de dubbeldikke Krantje Boord zomer editie.

Onafhankelijke organisaties als PrivacyFirst en Vrijbit houden zich al langere tijd bezig met deze schending van mensenrechten waar Nederland zich schuldig aan maakt. De groeiende groep weigeraars met betrekking tot het afgeven van vingerafdrukken lijkt nu een overwinning te hebben behaald. Minister Donner van Binnenlandse Zaken meldde dat de eis van afgifte vingerafdrukken voor het ID-bewijs op woensdag 27 april officieel is afgeschaft. Voor het paspoort zijn vingerafdrukken enkel nog nodig voor opname in de chip van het document zelf. Een kanttekening is dat ondanks de toezeggingen van de minister registratie van vingerafdrukken in de praktijk tot op heden nog niet is gestopt.

In februari dit jaar werd er een onderzoek gestart naar de Nederlandse Paspoortwet van 2009 met opslag van biometrische gegevens om te kijken of de wet niet in strijd was met de Europese privacyregels. De invoering zorgde namelijk voor veel oproer bij een groot deel van de bevolking en ook de Mensenrechten Commissie van de VN zag mogelijke kwalijke gevolgen. Men heeft het hoofdzakelijk op het recht op privacy gegooid, maar ook het recht om vrij te bewegen komt met de Paspoortwet in het geding. Daar komt bij dat er veelvuldig menselijke fouten voorkomen in het systeem. Zo correspondeerde minstens 21 procent van de huidige vingerafdrukdatabase niet met de drager van het document. Daarom heeft men nu ook besloten om de gehele database met reeds opgeslagen vingerafdrukken te verwijderen.

Maar wat is privacy eigenlijk? Voorstanders voor verregaande privacyschendende maatregelen nemen vaak het argument ‘ik heb toch niets te verbergen’ in de mond. Maar het idee dat privacy in een direct verband staat met het ‘iets te verbergen hebben’ is een volledige misvatting. De Van Dale definieert privacy als “de mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal zichzelf te zijn.” Privacy draait dus om het zelf kunnen inrichten van je leven, jouw privéleven. Mensen die ‘niets te verbergen’ hebben, kunnen nadenken over of ze het fijn zouden vinden om informatie aan iedereen bloot te stellen over bepaalde aspecten van je leven, zoals je salaris, je lichamelijke of geestelijke gesteldheid, je seksleven, politieke voorkeur of je websiterecord. Sommigen geven als tegenargument dat zij deze gegevens wel toevertrouwen aan de overheid of het bedrijfsleven. Echter, er zijn enorme databases met persoonlijke gegevens waar beleidsmakers en verzekeringsmaatschappijen zeer in geïnteresseerd zijn. Door deze databases wordt de vrijheid van het inrichten van je privéleven steeds kleiner, want dat gaan de overheid en/of bedrijven maar al te graag voor jou doen. Als jij op Google iets zoekt, zie je niet dat al jouw zoekopdrachten een eeuwigheid bewaard worden in een grote database, toegankelijk voor derden. Waarde hechten aan je privacy is niet iets willen verbergen, het is het aangeven van grenzen voor het inrichten van een eigen leven.

Studenten en vele anderen maken veelvuldig gebruik van de OV-chipkaart. In verband met onze privacy is hier helaas ook heel wat op aan te merken. De kaart bevat persoonlijke gegevens in een RFID-chip die op afstand door anderen kunnen worden uitgelezen of het saldo kan worden gestolen (bewaar je kaart in aluminium om dit te voorkomen!). Bovendien bewaren vervoersmaatschappijen alle reisgegevens voor onbepaalde tijd en maken tijdens het in-en uitchecken ook nog eens videobeelden. Door een scan, gekoppeld aan de videobeelden, wordt de kaart en daarmee ‘het OV’ een verlengstuk van politie en justitie. Degenen die hun privacy op dit punt willen beschermen zullen hiervoor moeten betalen. Zij worden namelijk uitgesloten van abonnementen en worden hierdoor financieel benadeeld.

Het is belangrijk dat men zich bewust wordt van deze verregaande privacyschending in Nederland. We hebben het hier nog niet eens over de enorme omvang van cameratoezicht. ‘Big Brother is watching you’ is geen fictie meer in Nederland. De irisscans, DNA en RFID-implantaten als identificatie komen er aan. Het RFID Platform Nederland stelt dat “RFID-tags in het menselijk lichaam het proces van identificatie, authenticatie en autorisatie vereenvoudigen. Het gebruik van implantaten wordt wereldwijd voor diverse toepassingen overwogen, met name in de zorg. De eerste implantaten zijn in Nederland reeds ingebracht..” Zeker iets om bij stil te staan als je ergens weer een vingerafdruk moet achterlaten.