door Jilles Mast

Het debat dat in Nederland niet gevoerd wordt was het onderwerp van de Basta-avond van 3 maart: is het überhaupt noodzakelijk om te bezuinigen? Conclusie: nee. Een verslag van een avond over de gevolgen van Nederland belastingparadijs en het bezuinigingspakket van Rutte en co.

Natuurlijk wordt er in de media veel gesproken over de bezuinigingen, maar in bijna alle gevallen gaat het dan om de vragen ‘waar?’ en ‘hoe?’. Minder bezuinigen op onderwijs, maar meer in de zorg; gaat de pensioenleeftijd omhoog of wordt er gekort op uitkeringen? Hoewel er sporadisch een artikel op de opiniepagina’s van de kranten verschijnt dat het idee van de zogenaamd ‘onvermijdelijke’ bezuinigingen aanvecht, lijkt de algemene opinie te heersen bij zowel rechtse als linkse partijen en in de media dat het geld simpelweg op is.

Willem Bos, al vele jaren kritische volger van de Nederlandse overheid en de Europese Unie, kwam na het maken van enkele simpele rekensommetjes tot de conclusie dat het geld er wel degelijk is. “Het gezamenlijke vermogen van de Quote 500 lijst is 136 miljard euro en grote Nederlandse multinationals hebben gezamenlijk 210 miljard euro in kas.” Het geld van de multinationals wordt volgens hem op dit moment voornamelijk gebruikt om mee te speculeren op de prijzen van voedsel, olie en andere grondstoffen. Het gevolg hiervan is dat de prijzen exorbitant stijgen en vele, voornamelijk arme mensen, in grote problemen komen om in hun dagelijkse behoeften te voorzien. Willem Bos verbaast zich er dan ook over dat de huidige discussie in Nederland vooral gaat over of het wel of niet ‘efficiënt’ is om te investeren in bijvoorbeeld onderwijs of de bijstand. Volgens hem is investeren in onderwijs nog altijd ‘efficiënter’ dan speculatie met levensbedreigende gevolgen, “zélfs als de studenten er alleen maar bier van zouden kopen, want daar wordt in ieder geval nog accijns over betaald.” Zijn conclusie: “De belastingen op vermogen en winsten met een paar procent verhogen en het gat van achttien miljard euro kan worden gedicht. Besteedt het geld aan maatschappelijk nuttige zaken zoals het sociale vangnet, onderwijs, een groene economie, etc.” Sytse Koopmans, woordvoerder economische zaken voor de PvdA in de Utrechtse gemeenteraad, pleitte tijdens het Basta debat niet zozeer tegen de bezuinigingen op zichzelf, maar merkte op dat er verkeerde keuzes zijn gemaakt aangaande het pakket aan maatregelen dat de regering ons nu voorlegt. Zo ziet hij het liefst dat er gestopt wordt met het JSF-project en dat de hypotheekrente wordt afgeschaft; beide maatregelen zouden miljarden opleveren. Hij is echter sceptisch over de haalbaarheid en het nut van een belastingverhoging op multinationals en de rijkste Nederlanders omdat dit volgens hem zou kunnen leiden tot een vlucht van Nederlands kapitaal naar landen met een gunstiger belastingklimaat. Dat dit kan gebeuren is natuurlijk waar, maar de praktijk wijst uit dat voor vele multinationals gunstige belastingtarieven niet de enige reden zijn om zich in een bepaald land te vestigen. Infrastructuur en de aanwezigheid van een hoogopgeleide beroepsbevolking zijn minstens zo belangrijk, zo niet doorslaggevend. Willem Bos voegde hier bovendien nog aan toe dat Nederland wat betreft belastingtarieven onder het Europese gemiddelde zit en dat er dus meer dan genoeg speelruimte is om deze te verhogen voordat multinationals zullen vluchten naar andere Europese landen. Desondanks wordt er nu ingezet op bezuinigen op onderwijs en cultuur, een flexibelere arbeidsmarkt en een verdere afbraak van de verzorgingsstaat. En, zo merkte Dimitris Pavlopoulos, docent aan de VU en activist, op: “er is geen enkele politieke partij die zich heeft uitgesproken tegen de noodzaak van bezuinigingen in het algemeen.” Dus ook niet de linkse partijen waar je dat in eerste instantie wel van zou verwachten. Ook Jacques Peeters, actief in de bijstandsbond, viel het op hoe gemakkelijk er is gekozen voor bezuinigen op maatregelen die in het leven zijn geroepen om kwetsbare groepen te beschermen. Dit terwijl er van de aangekondigde ‘fundamentele hervorming’ van de financiële sector nauwelijks iets terecht is gekomen. De terechte onvrede onder de Nederlandse bevolking is groter dan ooit, maar wordt nu gekanaliseerd door rechts, in het bijzonder door de PVV. Hun achterban wordt al dertig jaar gepakt en is gevoelig voor de argumenten tegen de multiculturele samenleving. Het is overbodig om te zeggen dat de islam of migratie de financiële crisis niet hebben veroorzaakt. Wel is het aan de linkse partijen en bewegingen om uit te leggen waar de problemen dan wél vandaan komen om de heersende onvrede vervolgens op een positieve manier te laten bijdragen aan een rechtvaardige verdeling van de lasten.