Niet alleen moet je mogen zeggen dat het koningshuis de culminatie van een achterlijke cultuur is en afgeschaft moet worden, je moet haar ook mogen beledigen. En in de praktijk mag dat ook, als je zelf enige macht hebt. Elke week wordt de koning belachelijk gemaakt in Nederland’s meest succesvolle en invloedrijke tv-programma, De Wereld Draait Door. In de dagelijkse Lucky TV-rubriek wordt Willem-Alexander steevast afgeschilderd als hersenloze Hagenees die zijn eigen achterwerk nog niet eens kan vinden.

Maar als je als demonstrant je mening durft te uiten heb je zo de lange arm van oom agent in je nek hangen. Voorbeelden te over; ze hier allemaal uiteen te zetten zou dit artikel tot een boekwerk maken. Prominent in het nieuws was de soortgelijke zaak van Joanna, de studente die in 2013 herhaaldelijk werd gearresteerd voor teksten als ‘weg met de monarchie’, met wederom een hoofdrol voor burgemeester Van der Laan. Maar de gemiddelde activist kan met gemak meerdere zaken uit eigen ervaring oplepelen waarbij mensen door de politie werden aangesproken op de tekst op hun spandoek of bord.

Deze arrestaties gaan vaak gepaard met veel machtsvertoon. Zo ook 16 November jongstleden. Nadat Al-Jaberi zijn speech had gehouden en zich terug in de menigte begaf, merkten demonstranten al snel dat de manifestatie opeens aan alle kanten door speciale knokploegen van de politie werd omsingeld, de zogenaamde arrestatie-teams, de meest agressieve tak ter beschikking van de staat. Al snel werd duidelijk op wie ze het hadden gemunt, en met de gebruikelijke agressie en dosis geweld baanden de teams zich een weg door de menigte om hem te arresteren.

Dit was zonder twijfel een bewuste daad van machtsvertoon die geen enkele operationele rechtvaardiging kent. Als ze hem hadden willen arresteren voor deze publieke uiting van zijn mening hadden ze ook achteraf bij hem thuis kunnen aankloppen; hij is per slot van rekening een bekend figuur. Maar nee, men koos voor de methode van de achterlijke cultuur; geweld, machtsvertoon en escalatie, tonen dat men geen dissidentie accepteert.

Niet alleen vanwege zijn vermeende ‘majesteitsschennis’, maar ook omdat hij in die tijd net een prominente stem aan het worden was die de woede van velen verwoorde. Zowel over islamofobisch en anti-zwart racisme in Nederland, als over de Nederlandse rol in steun en deelname aan overzeese oorlogen en economisch imperialisme. Autoriteiten hebben altijd vrees voor hen die de strijd van verschillende onderdrukte groepen samen proberen te brengen. Voor hen die de isolatie en NGOisering van verschillende protestgroepen proberen tegen te gaan en juist inspireren tot militante volharding. Ook voor een vooraanstaand figuur als Martin Luther King gold dat het liberale establishment afstand van hem nam zodra hij rassen- met klassen-issues ging verbinden en zich tevens tegen de oorlog keerde.

Daarbij was Al-Jaberi ook een makkelijk doelwit: in die periode werd hij de rode lap voor bijna het hele ‘linkse’ en rechtse establishment, en werd te pas en te onpas overal belachelijk gemaakt of met leugens afgeschilderd als kwaadaardige extremist.

De arrestatie was daarbij zo prominent – het was een publieke politieke keuze – dat hiervoor wel met burgemeester Van der Laan moet zijn overlegd. Hoewel Van der Laan bij het Festival van het Vrije Woord makkelijk en vrijuit kan zeggen dat hij het verbod op majesteitsschennis ‘ouderwets’ vindt, is hij in de praktijk medeverantwoordelijk voor de arrestatie.

Bovendien combineert hij dit als vanouds met zijn hobby ‘demonstrantje pesten’. Het Parool:

Of de gearresteerde demonstrant enorm heeft geleden onder zijn arrestatie betwijfelde de burgemeester. ‘Die jongen heeft misschien wel iets heel fijns meegemaakt doordat hij gearresteerd is. Sommige mensen voeren ergens actie voor en de grootste teleurstelling is als ze niet worden geredresseerd door de politie.’

Het is makkelijk consequentieloos pretenties over vrijheid van meningsuiting te spuien op een Festival van het Vrije Woord. In de praktijk snoeit van der Laan echter maar wat graag mensen de mond, en doet hij een arrestatie af als een potentieel ‘heel fijne’ ervaring. Als belichaming van repressieve tolerantie speelt Van der Laan al jaren de burgervader die lieflijk toestaat en tolereert dat mensen in zijn stad willen demonstreren, om ze vervolgens met diezelfde grote glimlach met geweld van straat te laten vegen.

In een land dat zichzelf dagelijks veren in de eigen reet steekt vanwege haar zogenaamde verdediging van het vrije woord is deze arrestatie en vervolging een voorbeeld van haar hypocrisie.

De strijd voor serieuze, volledige vrijheid van meningsuiting is immens belangrijk. Het is de eerste horde ter verdediging van een bevolking tegen de macht van de staat. De focus in Nederland, en in het Westen in het algemeen, ligt echter alleen op de vrijheid om minderheden belachelijk te maken. Om de zoveel tijd is er weer een periode van hysterie over ‘de vrijheid van meningsuiting’; die periodes verbloemen helaas het feit dat er in het Westen bijna niemand – en zeker niet onder intellectuelen – vóór vrijheid van meningsuiting is. Men is slechts voor de vrijheid van meningen waar men het mee eens is. Ook de rechtse GeenStijl-kadetjes uit het Telegraaf-imperium, doorgaans nog het meest consistent van allen, staan maar wat vaak te springen van blijdschap bij het spreekverbod voor een of andere ‘haatimam’.

Toen Gandhi ooit gevraagd werd naar zijn mening over de ‘Westerse beschaving’, zei hij dat het hem een goed idee leek. Hetzelfde geldt voor de Westerse pretentie vrijheid van meningsuiting hoog in het vaandel te hebben staan: een leugen, maar een goed idee.

*Jelle Bruinsma werkt als promovendus aan het European University Institute in Florence. Daarnaast is hij actief als redacteur van ROAR Magazine: http://roarmag.org.