Afgelopen zondag was internationale demonstratiedag tegen klimaatverandering. Over de hele wereld werd gedemonstreerd, met als grootste demonstratie in New York, waar deze week de klimaatconferentie begint. In Amsterdam was de Nederlandse variant, die een verontrustend gehalte aan conformisme tentoonstelde.

via globalinfo.nl

Het goede nieuws was dat er aardig wat mensen op de been waren: tussen de 5.000 en 10.000 volgens de organisatoren. Waarschijnlijk meer dan er ooit voor dit thema in Nederland op de been zijn geweest. Je zag her en der groepjes mensen met borden en spandoeken door de stad lopen, en achter het centraal station hele stromen richting de pont over het IJ trekken. Het is ook altijd fijn om weer flink veel anti-kernenergie-vlaggen te zien wapperen.

De manifestatie was weggemoffeld aan de overkant van het IJ achter het Centraal Station, en mensen die er in demonstratie heen wilden, moesten de waarlijk meest nutteloze route nemen (voor een demonstratie) die er bestaat, namelijk van de klimmuur bij de Piet Heinkade naar de ponten achter het station. Daar woont werkelijk niemand. Ook de plek van de manifestatie was treurig en het is te hopen dat de Amsterdamse bestuurders hier geen gewoonte van gaan maken. Er is daar helemaal geen plek voor een groep mensen van enige omvang en niemand ziet je verder. Het is dat ze een hoop herrie van het podium maakten met housemuziek dat het verkeer aan de overkant er nog wat van merkte.

Zorgwekkende inhoud

Maar minstens zo zorgwekkend was de inhoud van de boodschappen en ‘eisen’ die de organisatoren te melden hadden vanaf het podium. Het was allemaal vriendelijk vragen aan de politici en ondernemers om “er wat aan te doen”. De aftrap werd verricht door de wethouder van D66 die duurzaamheid in z’n portefeuille heeft. Vaak werd ook benadrukt dat we positief moesten zijn, “we zijn niet tegen, we zijn ergens voor!” en een keer werd de massa aangezet tot het het gezamenlijk roepen van “ja, ja, ja” (voor moeder aarde geloof ik). Ik geef toe dat ik daarna niet meer alle toespraken heb afgeluisterd en de pont terug heb opgezocht. Op die pont kwam ik een kennis tegen (actief bij GroenLinks en Milieudefensie) die mijn zorgen over de weggemoffelde plek niet deelde. Volgens hem maakte het niet zoveel uit of mensen in de stad wat van de demonstraties merkten, omdat het toch “om het plaatje in de media” ging. Dan is het in ieder geval mislukt, op het 8 uur journaal was niets en de ochtendkranten de volgende dag hadden ook niets erover te berichten, tenzij in een buitenlandstukje over klimaatdemonstraties elders. (Zie bijvoorbeeld de Trouw)

Wat geheel ontbrak (bij de boodschappen van bovenaf dan, onder het publiek was natuurlijk soms meer wijsheid te vinden) was enige systeemkritiek of zelfs maar aandacht voor het kapitalistische economische model als oorzaak van de ellende, en de noodzaak om structurele politieke en economische alternatieven te vinden. Wat evenzeer ontbrak was elke verwijzing naar de noodzaak van directe actie en basisbewegingen die die zouden moeten uitvoeren.

Urgenda

Niemand zal verbaasd zijn over zo’n uitkomst als je weet dat de organisatie van de manifestatie in handen was van Urgenda, een merkwaardige NGO die is ontstaan rond de eerste dagen van de financiële crisis van 2008. Ze zijn nooit betrapt op enig radicaal geluid, en hebben in ruil daarvoor ook bakken overheidssubsidies mogen ontvangen. Woordvoerder (en transitie-professor) Jan Rotmans heeft zich ook altijd uitgesproken als een groot gelover in het bedrijfsleven (waar volgens hem veel meer ‘gebeurde’ dan in de politiek). Bij het ontstaan in 2008 zaten dan ook meer CEO’s van multinationals dan wat dan ook  met bovenaan de voorzitter van het World Business Council for Sustainable Development, de grootste witwasorganisatie voor foute bedrijven die er bestaat. Het is een groot geloof in ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ als oplossing voor de wereldproblemen. Gecombineerd met een onwil (of onvermogen) om enige machtsanalyse te plegen, krijg je vanzelf dit soort naïeve campagnes. Als dit kenmerkend is voor wat we mogen verwachten rond de klimaattop in Parijs in 2015, is het dramatisch.

New York

De activisten in New York laten zien dat het heel anders kan. Naast de demonstratie van afgelopen zondag, wordt er vandaag massaal naar Wall Street getrokken om dat “te overspoelen”. http://floodwallstreet.net/ En waarom? To End Capitalism (to End the Climate Crisis)

Typerend voor hun veel helderdere en hoopvollere aanpak, is een paneldiscussie die zaterdagavond voorafgaand aan de demonstratie in een volgepakte zaal in New York plaatsvond. Het taalgebruik daar is een verademing vergeleken bij het ongeïnspireerde lege hulzen die we op de aanlegsteiger van het Filmmuseum in Amsterdam konden vernemen.

Kijk zelf maar.

Een van de panelleden is Chris Hedges, die zelf geen radicale activist is (maar journalist en rond occupy nog in botsing kwamwegens zijn distantiëring van black block-tactieken).

Hedges: “We will have to cease appealing to the system, we will have to view the state as antagonistic to genuine reform, and we will have to speak in the language of overflow and revolution” (donderend applaus uit de zaal) “We will have to carry out acts of civil disobedience that seek to cripple the mechanisms of corporate power and the corporate elites blinded by their lust for profit and foolish enough to believe they can protect themselves from climate change will not veer from the path of ecocide, unless they are forced from power and this means the beginning of a titanic clash between our corporate masters and ourselves.” (zaal gaat uit z’n dak).

Ook bij dit debat mochten twee politici aanschuiven, maar alleen omdat ze radicaal links zijn. En ook zij riepen op tot massale actie van onderop en het bestrijden van “corporate power”.

Opvallend is het verschil van het niveau van de analyse; allen hebben ze het juist over de noodzaak van het kijken naar het grotere systematische plaatje, en begrijpen van de macht van het bedrijfsleven (corporate power) die de economische situatie veroorzaakt die we nu hebben. En natuurlijk benadrukken ze allemaal de noodzaak van massale directe actie (civil disobedience). Het is toch treurig dat ze in Nederland kennelijk niet meer in staat zijn dergelijke redelijk simpele analyses te maken. Zeker als ze/we tegelijkertijd weten dat de planeet momenteel in snel tempo naar de gallemiezen gaat.

———–

Ook in de VS is er kritiek op de apolitieke aanpak van de grote demonstraties, bijvoorbeeld in dit blogstuk en dit goed onderbouwde stuk.