Jeroen Nieuwenhuis, Utrechts Nieuwsblad, januari 2002
UTRECHT – Laat de Utrechtse Universiteit zich steeds meer beïnvloeden door belangen van overheid en bedrijfsleven? Ja, vindt een twintigtal studenten van de actiegroep Kritische Studenten in Utrecht. Met acties op de universiteit stellen ze sinds oktober onder meer de vercommercialisering van het onderwijs aan de kaak. Dat vraagt volgens hen dringend om ‘een tegengeluid’.
Dat universiteiten eind vorig jaar wél enkele minuten stilte inlastten voor de slachtoffers van de WTC-ramp in New York, maar níet voor de gestorven en verhongerende Afghanen, was voor een kern van principiële studenten onverteerbaar. Overal in het land waren kleine protestmanifestaties. De Utrechtse groep studenten die met acties dreigde, stemde in met een uitnodiging voor een discussie-avond, eind deze maand, met de Universiteit.
“Het College van Bestuur hoopt daarmee bezettingen te voorkomen”, zegt Brian Droop van de Kritische Studenten. De groep onderbrak echter wel de nieuwjaarsborrel van het CvB door te speechen en te toasten tegen de ‘vercommercialisering op de Universiteit’. Want daar zijn volgens de KS-groep de laatste jaren steeds meer tekenen van. Het negeren van politiek engagement van studenten is slechts een klein voorbeeld, vinden ze.
“Universiteiten voegen zich steeds meer naar de wensen van overheid en bedrijfsleven”, vindt Brian. “Dit betekent dat op studies, die niet interessant genoeg zijn voor de markt, wordt bezuinigd ten gunste van studies die wél marktgericht zijn”. Volgens Kornee van der Haven (23) is dat bij klassieke studies goed te zien. “Modules worden afgeschaft, het lesaanbod verschraalt. Maar je kunt wél een nieuwe studie communicatiewetenschappen volgen”. Omdat dat goed in de markt ligt, denkt hij. “Ook zie je dat universiteiten het intellectuele recht op onderzoeken kwijtraken omdat bedrijven daar patent op nemen”, zegt Marieke Groenewegen (20). Bedrijven kunnen daardoor volgens haar resultaten achterhouden of vervolgonderzoek verbieden. “Je hoort dat van studenten die stages lopen bij het bedrijfsleven, van professoren die er hebben gewerkt”, vult Liefke Dolmans (21) aan.
Dat faculteiten steeds meer onderzoeken ‘verkopen’ aan het bedrijfsleven om geld binnen te slepen, is volgens de vier studenten uit de KS-groep ook niet goed. “Een universiteit heeft tijd nodig om goed onderzoek te verrichten, bedrijven willen snel resultaat”, aldus Groenewegen. De Kritische Studenten realiseren zich dat hun stem maar klein is, dat de gemiddelde student niet veel veel interesse heeft in de organisatie van het onderwijs. Droop: “Studenten zijn gewoon passief gemaakt. De inspraak van studentenraden is afgekalfd. Je mag college volgen, maar je mening wordt niet op prijs gesteld. Voor de universiteit ben je een produkt, maar zo willen we dus niet worden gezien”. De Kritische Studenten bieden volgens Groenewegen een tegengeluid. Ze krijgen naar eigen zeggen enthousiaste reacties van studenten én docenten. Maar zijn ze ook berekend op critici? Veel studenten richten zich graag op een carrière in het bedrijfsleven. Of vinden het ‘bij de tijd’ dat de universiteit zich wat commerciëler en zakelijker instelt. Groenewegen: “Misschien hebben velen onbewust oogkleppen op. Van studenten wordt zoveel gevraagd, dat ze geen tijd hebben om te reflecteren. En daarom zien ze niet dat er eigenlijk iets met het onderwijs aan de hand is”.