Dit manifest is de uitkomst van een reeks open discussiebijeenkomsten van betrokken VU-medewerkers. Het verschieen op 8 mei op de website van het onafhankelijke weekblad van de Vrije Universiteit.

Het VU-bestuur presenteert megabezuinigingen en marktdenken als onvermijdelijk, maar het zijn keuzes. Veronruste VU’ers betwijfelen de legitimiteit van het huidige college van bestuur.

Het college van bestuur rolt bezuinigingen van ongekende omvang uit over de VU. Werknemersorganisaties plaatsen kanttekeningen bij de noodzaak en uitwerking van de voorstellen die leiden tot drastische reorganisatie met onvoorspelbare gevolgen. In de afgelopen maanden is de toon van het VU-bestuur scherper geworden en ontvouwde het steeds verdergaande plannen. De miljoenen vliegen ons om de oren, maar ondertussen verschraalt het opleidingsaanbod en moeten in de bedrijfsvoering in hoog tempo tot wel vierhonderd arbeidsplaatsen verdwijnen.

Het lijkt wel alsof de VU wordt gekoloniseerd. De wetenschappelijke cultuur wordt geïnfiltreerd door de managementcultuur. De universiteit wordt geleid door bestuurders die geen hart lijken te hebben voor de universitaire sector, voor onderwijs en onderzoek. Zij herprofileren de universiteit als een economische entiteit, maken er een bedrijf van. Dat voelen we in het personeelsbeleid, het beleid ten aanzien van wetenschap en onderwijs en ook in de dagelijkse uitvoering van onderzoek, onderwijs en ondersteuning daarvan.

Dit college wil de VU hervormen op een manier die regelrecht indruist tegen een lange traditie van goed werkgeverschap en het streven naar een excellente kwaliteit van onderwijs en onderzoek. Medewerkers en studenten hebben onvoldoende zeggenschap over de voorgestelde wijzigingen van hun werk- en studeeromgeving. Zo vervreemdt het bestuur zich van de praktijk van de universiteit.

Drijfzand

De kolonisatie moet leiden tot een metamorfose van de universiteit. Van een kennisinstituut met een belangrijke sociale en maatschappelijke functie wordt de VU veranderd in een massaproductiebedrijf. Nieuwe functies hebben hun intrede gedaan, die vervuld worden door managers die van wetenschap geen benul hebben en zich gedragen als goedbetaalde slavendrijvers die zich focussen op kostenverlaging, productieverhoging en cijfermatige voorspelbaarheid. Zij voelen zich niet verbonden met de kerntaken van de universiteit, of met studenten en medewerkers. Ze hebben ook geen inzicht in de omstandigheden waaronder ‘excellente’ wetenschap optimaal gedijt. Het geheel wordt vertaald in nieuwe concepten die we kennen uit de bedrijfscultuur.

Faculteiten kunnen op zulk drijfzand geen coherente, stabiele onderwijsagenda meer formuleren en uitvoeren. Onderwijsprogramma’s worden voortdurend omgegooid. Onderwijs wordt grootschaliger en studies worden omgebouwd tot goed verkoopbare, platte Ikea-pakken, waarin keuzepakketten worden aangeboden met hapklare kennisbrokken. Studenten krijgen steeds minder begeleiding en beschikking over faciliteiten.

Onderzoek is alleen nog waardevol als het door fondsen en liever nog derde geldstroom bekostigd wordt en verschijnt in high-ranking tijdschriften. Kennisvalorisatie is het nieuwe doel. De nadruk op flexwerken, ‘flexibiliteit’ in managementjargon, en door beurzen gefinancierd onderzoek maakt langetermijnbeleid onmogelijk.

Tegelijk wordt het niet-wetenschappelijk personeel met ontslag bedreigd. Vaste aanstellingen verdwijnen in een gestaag tempo. Meer dan 50 procent van het academisch personeel is jonger dan 35 jaar. De flexschil – het aantal mensen op een tijdelijk contract – is op onze universiteit toegenomen tot meer dan 40 procent. Dit alles bedreigt de onderlinge cohesie, betrokkenheid en continuïteit op de VU.

Het zijn keuzes

De VU gaat gebukt onder een chaos van vernieuwingsbeleid dat ondoorzichtig tot stand komt, zonder bewijs dat het positieve resultaten zal hebben voor het onderwijs, onderzoek of onze ‘concurrentiepositie’. De bezuinigingen worden aangekondigd als een onvermijdelijke natuurramp, maar zijn in werkelijkheid beleidskeuzes van het bestuur. Het bestuur kiest ervoor te bezuinigen op personeel en tegelijkertijd miljoenen te investeren in prestigieuze gebouwen. Het kiest voor een marktmodel. Het kiest ervoor om kleine wetenschapsgebieden af te stoten en onderwijs op afstand te plaatsen. Met welk recht maakt het bestuur deze keuzes? Wij betwijfelen de legitimiteit van het huidige college van bestuur. Het heeft de werkvloer volledig buitenspel gezet.

De universiteit is geen productiebedrijf en kan dat ook niet worden. Kennisontwikkeling en -verspreiding is iets anders dan het produceren van koekjes. Wetenschap is eerder te vergelijken  met een koraalrif dat alleen levensvatbaar is in een organisch uitgebalanceerd netwerk van omstandigheden.

Wat we nodig hebben is een nieuwe bestuurscultuur. Een universiteit moet zeker ook kennis ontwikkelen om maatschappelijke problemen mee te helpen oplossen, maar dit betekent niet dat ze primair door economische motieven moet worden gedreven. In deze nieuwe cultuur krijgen wetenschap, onderzoek en onderwijs prioriteit. De werkvloer krijgt zeggenschap. Het leger aan intelligente, talentvolle universiteitsmedewerkers is bereid om daaraan in onderlinge verbondenheid vorm te geven.

8 mei 2012

Verontruste VU’ers komen tweewekelijks bijeen op donderdagmiddag; de eerstvolgende bijeenkomst is donderdag 10 mei, 16.00 uur in 12A-39. Wij roepen iedereen die de VU een warm hart toedraagt op zich aan te sluiten.

MANIFESTATIE

Manifestatie voor VU-medewerkers over de bezuinigingen: woensdag 23 mei, 11.15 uur bij het Atrium (gebouw Medische Faculteit). Aansluitend kunt u de openbare overlegvergadering over de bezuinigingsplannen tussen de ondernemingsraad en het college van bestuur bijwonen.